درمان مالی فصل ۳ : اسکریپتهای مالی (Money Scripts)

اسکریپتهای مالی

اسکریپتهای مالی (Money Scripts) مجموعه‌ای از باورهای ناهشیار، نسبی و اغلب ناقص درباره پول هستند که در کودکی شکل گرفته و بر رفتارهای مالی فرد در بزرگسالی تأثیر می‌گذارند. این اسکریپت‌ها معمولاً از والدین، فرهنگ و تجربیات شخصی در زندگی نشأت می‌گیرند.

تأثیر اسکریپتهای مالی بر تصمیم‌گیری

• این باورها می‌توانند تصمیمات مالی فرد را هدایت کرده یا محدود کنند.

• برخی از اسکریپتهای مالی باعث موفقیت و برخی دیگر منجر به مشکلات مالی مانند بدهی، استرس مالی و وابستگی مالی می‌شوند.

• اسکریپت‌های مالی اغلب ناهشیار هستند، به این معنی که افراد ممکن است از تأثیر آنها بر تصمیمات مالی خود آگاه نباشند.

چهار دسته اصلی اسکریپتهای مالی

براساس تحقیقات، چهار نوع کلی از اسکریپت‌های مالی شناسایی شده است:

1. پول‌پرستی (Money Worship)

   • باور به این که پول منبع اصلی خوشبختی است.

   • افراد دارای این باور تمایل دارند که پول بیشتری جمع کنند، اما به ندرت از آن راضی می‌شوند.

   • رفتارهای رایج: کار بیش از حد، ولخرجی، نارضایتی مالی

   • مثال: فردی که معتقد است “اگر فقط پول بیشتری داشته باشم، همه مشکلاتم حل می‌شود.”

2. پول به عنوان نماد وضعیت اجتماعی (Money Status)

   • باور به این که ارزش و احترام اجتماعی یک فرد به میزان پول او بستگی دارد.

   • این افراد معمولاً خرج‌های لوکس و غیرضروری انجام می‌دهند تا موقعیت اجتماعی خود را تثبیت کنند.

   • رفتارهای رایج: خریدهای نمایشی، مقایسه مالی با دیگران، بدهی بیش از حد

   • مثال: فردی که برای تحت تأثیر قرار دادن دیگران همیشه گران‌ترین لباس‌ها و ماشین‌ها را می‌خرد.

3. اجتناب از پول (Money Avoidance)

   • باور به این که پول عامل فساد است و داشتن بیش از حد آن غیراخلاقی است.

   • این افراد تمایل دارند که از مدیریت مالی دوری کنند یا پول خود را به خیریه ببخشند.

   • رفتارهای رایج: نداشتن برنامه مالی، اضطراب مالی، بخشش بیش از حد پول

   • مثال: فردی که باور دارد “پول ریشه همه بدی‌هاست” و از سرمایه‌گذاری یا پس‌انداز پرهیز می‌کند.

4. هوشیاری مالی (Money Vigilance)

   • باور به این که باید در مورد مسائل مالی محتاط و مسئول بود.

   • این افراد عادت دارند که به شدت پس‌انداز کنند و کمتر خرج کنند، حتی اگر توانایی مالی بالایی داشته باشند.

   • رفتارهای رایج: خساست، نگرانی بیش از حد درباره پول، اجتناب از ریسک‌های مالی

   • مثال: فردی که همیشه از خرج کردن پول خودداری می‌کند و تمام دارایی خود را برای آینده نگه می‌دارد.

چگونه اسکریپتهای مالی شکل می‌گیرند؟

• تربیت خانوادگی: بسیاری از باورهای مالی از والدین به کودکان منتقل می‌شود.

• تجارب شخصی: شکست‌های مالی، بحران‌های اقتصادی و موفقیت‌های مالی بر شکل‌گیری این باورها تأثیر می‌گذارند.

• جامعه و فرهنگ: رسانه‌ها و اجتماع نقش مهمی در القای باورهای مالی دارند.

چگونه اسکریپتهای مالی را تغییر دهیم؟

1. آگاهی از باورهای مالی: ابتدا باید باورهای ناهشیار خود درباره پول را شناسایی کنیم.

2. ارزیابی تأثیر این باورها: بررسی کنیم که این باورها چگونه بر تصمیمات مالی ما تأثیر گذاشته‌اند.

3. جایگزینی باورهای سالم‌تر: در صورت نیاز، باورهای مالی ناسالم را با باورهای جدید و سازنده جایگزین کنیم.

4. استفاده از تکنیک‌های شناختی-رفتاری: مراجعه به مشاور مالی یا روان‌شناس می‌تواند در اصلاح باورهای مالی کمک کند.

نمونه‌هایی از تأثیر اسکریپتهای مالی در زندگی واقعی

• مورد اول: زنی که در کودکی با بحران مالی خانواده‌اش مواجه شده، در بزرگسالی به شدت از سرمایه‌گذاری و ریسک‌های مالی دوری می‌کند.

• مورد دوم: مردی که از والدین خود یاد گرفته که “پول بیشتر به معنای قدرت بیشتر است”، همیشه به دنبال کسب درآمد بالاتر و نمایش ثروت خود است.

• مورد سوم: فردی که باور دارد “پول عامل فساد است”، حتی در شرایط سخت مالی نیز حاضر نیست برای خودش هزینه کند و بیشتر پولش را به خیریه‌ها می‌بخشد.

نتیجه‌گیری

• اسکریپت‌های مالی تأثیر عمیقی بر تصمیمات مالی و سلامت روانی افراد دارند.

• برخی از این باورها می‌توانند منجر به رفتارهای مخرب مالی شوند.

• شناخت و اصلاح اسکریپتهای مالی می‌تواند به بهبود وضعیت مالی و کاهش استرس‌های مرتبط کمک کند.

جمع‌بندی

این بخش به بررسی تأثیر باورهای ناخودآگاه درباره پول بر رفتارهای مالی افراد پرداخت. نویسندگان تأکید می‌کنند که بسیاری از مشکلات مالی ناشی از باورهای نادرستی هستند که از دوران کودکی شکل گرفته‌اند. شناخت این باورها و جایگزینی آنها با الگوهای سالم‌تر، کلید موفقیت مالی و آرامش روانی است.